تا به حال برایتان پیش آمده که گوشی را به پاور بانک متصل کنید و بعد از چند ساعت ببینید شارژ روی ۸۵٪ یا ۹۰٪ گیر کرده و پاور بانک خاموش شده است؟ یا شاید پاور بانک ۱۰ هزار میلیآمپری شما حتی نمیتواند یک بار گوشی ۵ هزار میلیآمپری را پر کند؟
این سناریوها لزوماً به معنای خرابی پاور بانک نیستند. در دنیای باتریهای لیتیومی، قوانینی مثل تبدیل ولتاژ، پروتکلهای ایمنی و افت مقاومت کابل حکمرانی میکنند. در این مقاله از یونیتک، دلایل توقف شارژ یا کندی آن را با نگاهی مهندسی اما به زبان ساده بررسی میکنیم.
-vofadz.webp)
۱. توهم ظرفیت اسمی؛ ریاضیات علیه تبلیغات
بزرگترین سوءتفاهم در بازار ایران، تفاوت بین عدد روی جعبه (ظرفیت اسمی) و توان خروجی واقعی است.
وقتی یک پاور بانک 10,000mAh میخرید، این عدد بر اساس ولتاژ سلولهای داخلی (۳.۷ ولت) محاسبه شده است. اما گوشی شما برای شارژ شدن به ولتاژ ۵ ولت (یا بالاتر در فستشارژ) نیاز دارد.
برای محاسبه ظرفیت واقعی، باید از فرمول زیر استفاده کنید:
این یعنی یک پاور بانک ۱۰ هزار میلیآمپری، در بهترین حالت (با راندمان ۸۵٪)، فقط حدود ۶۲۹۰ میلیآمپر خروجی واقعی به شما میدهد. پس اگر باتری گوشی شما ۵۰۰۰ میلیآمپر است و پاور بانک نتوانست آن را ۲ بار شارژ کند، دستگاه سالم است؛ ریاضیات همین را میگوید!
۲. قانون اهم و کابلهای بیکیفیت
کابل شارژ فقط یک سیم ساده نیست؛ یک مجرای انتقال انرژی است. کابلهای بلند یا ارزانقیمت، «مقاومت داخلی» بالایی دارند.
-
مشکل فنی: وقتی جریان از کابل عبور میکند، به دلیل مقاومت سیم، مقداری از ولتاژ افت میکند. اگر ولتاژ رسیده به سوکت گوشی کمتر از حد مجاز (مثلاً ۴.۷ ولت) باشد، مدار محافظ گوشی یا پاور بانک، پروسه شارژ را قطع میکند. این اتفاق معمولاً در درصدهای بالا (که جریان کاهش مییابد) رخ میدهد.
-
راهکار: همیشه از کابلهای کوتاه (کمتر از ۳۰ سانتیمتر) و ضخیم که عبارت High Current یا 5A روی آنها درج شده استفاده کنید.
۳. قطع خودکار در مرحله Trickle Charge (شارژ قطرهای)
باتری گوشی از ۰ تا ۸۰ درصد با سرعت بالا (Constant Current) شارژ میشود، اما از ۸۰ تا ۱۰۰ درصد وارد فاز «شارژ قطرهای» (Constant Voltage) میشود تا به سلولها فشار نیاید. در این مرحله، جریان دریافتی گوشی بسیار کم میشود (گاهی زیر ۵۰ میلیآمپر).
بسیاری از پاور بانکهای هوشمند طوری برنامهریزی شدهاند که اگر جریان خروجی خیلی کم باشد، فرض را بر این میگذارند که دستگاه پر شده و برای صرفهجویی در انرژی، خودکار خاموش میشوند. به همین دلیل گوشی شما روی ۹۵٪ میماند.
۴. جنگ پروتکلها (PD vs QC)
پاور بانک و گوشی شما قبل از شروع شارژ، با هم «مذاکره» (Handshake) میکنند. اگر پاور بانک شما از پروتکل Power Delivery (PD) پشتیبانی کند اما گوشی شما فقط Quick Charge (QC) قدیمی را بشناسد، توافق حاصل نمیشود.
در این حالت، شارژ با پایینترین سرعت ممکن (۵ وات) انجام میشود. اگر در حین شارژ با گوشی کار کنید (مسیریاب، اینترنت)، مصرف گوشی از سرعت شارژ بیشتر شده و درصد باتری ثابت میماند یا حتی کم میشود!
۵. کالیبره نبودن نشانگر LED
گاهی اوقات مشکل سختافزاری نیست، بلکه خطای نمایش است. مدارهای اندازهگیری ولتاژ در پاور بانکهای ارزانقیمت ممکن است بعد از مدتی دقت خود را از دست بدهند.
-
نشانه: پاور بانک ۲ چراغ روشن دارد (۵۰٪ شارژ)، اما به محض اتصال به گوشی، در عرض ۲ دقیقه خاموش میشود. این یعنی باتری خالی است اما نشانگر به اشتباه عدد بالایی را نشان میدهد.
۶. فعال شدن سنسور حرارتی (NTC)
باتریهای لیتیوم-پلیمر (Li-Po) به شدت به گرما حساس هستند. اگر پاور بانک را داخل کیف و کنار گوشی (که خودش هم داغ کرده) گذاشتهاید، دمای مجموعه بالا میرود.
تمامی پاور بانکهای استاندارد دارای سنسور NTC هستند که به محض رسیدن دما به ۴۵ درجه، جریان را قطع میکنند. تا زمانی که دما پایین نیاید، شارژ ادامه پیدا نمیکند.
۷. باگ نرمافزاری مدار BMS
سیستم مدیریت باتری (BMS) مغز متفکر پاور بانک است. گاهی اوقات به دلیل نوسان برق، این سیستم «قفل» میکند.
-
راهکار ریست: اکثر پاور بانکها دکمه ریست ندارند. برای ریست کردن، کافیست کابل شارژ را به پورت خروجی پاور بانک وصل کنید و سر دیگر کابل را به پورت ورودی (Input) همان پاور بانک بزنید (Loop connection). چراغها چشمک میزنند و مدار ریست میشود. (فقط ۱۰ ثانیه این کار را انجام دهید).
۸. پورتهای کثیف و اتصال ناپایدار
وجود پرز جیب یا گرد و خاک داخل پورت USB-C یا Lightning باعث میشود پینهای انتقال دیتا (Data Pins) متصل نشوند. بدون اتصال این پینها، پروتکل فستشارژ فعال نمیشود و گوشی با سرعت لاکپشتی شارژ میشود. با یک خلال دندان غیرفلزی، پورتها را تمیز کنید.
۹. فرسودگی سلولها (SoH – State of Health)
اگر پاور بانک شما بیش از ۳ سال عمر دارد، انتظار معجزه نداشته باشید. مقاومت داخلی سلولهای باتری با گذشت زمان افزایش مییابد. این یعنی پاور بانک زود شارژ میشود (به ظاهر پر است) و خیلی زود هم خالی میشود. این یک فرآیند شیمیایی غیرقابل برگشت است و زمان خرید یک مدل جدید فرا رسیده است.
نتیجهگیری: پاور بانک مقصر است یا گوشی؟
در ۹۰٪ مواقع، مشکل از کابل شارژ نامناسب یا عدم تطابق پروتکل شارژ است. در بازار ایران که تنوع کالای فیک بالاست، پیشنهاد میکنیم حتماً از برندهای معتبر مثل Anker، Baseus یا Xiaomi استفاده کنید و ظرفیت پاور بانک را همیشه ۱.۵ تا ۲ برابر ظرفیت باتری گوشی خود در نظر بگیرید.
