گوگل بهطور جدی در حال حرکت به سمت نسل جدیدی از جستجو است؛ جستجویی که فقط فهرستی از لینکها نشان نمیدهد، بلکه تلاش میکند شما را «بفهمد» و برای هر کاربر پاسخهای اختصاصی تولید کند. یکی از مدیران ارشد این شرکت میگوید بزرگترین فرصت گوگل در حوزه هوش مصنوعی، توانایی شناخت عمیقتر کاربران و شخصیسازی نتایج است؛ مسیری که بههمان اندازه که جذاب است، برای حریم خصوصی هم نگرانکننده بهنظر میرسد.
فرصت طلایی گوگل: هوش مصنوعیای که شما را میشناسد
رابی استاین (Robby Stein)، معاون محصول در بخش جستجوی گوگل، در اپیزود اخیر پادکست Limitless توضیح داده که ماهیت جستجو در حال تغییر است. بهگفته او، کاربران امروز فقط بهدنبال لینک یا «ده نتیجه آبی» نیستند؛ بخش بزرگی از سوالات، جنبه مشورتی و توصیهای پیدا کرده است: از انتخاب شغل و برنامه تمرین گرفته تا خرید گوشی و برنامهریزی سفر.
استاین میگوید این نوع پرسشها با یک پاسخ عمومی برای همه کاربران حل نمیشود و نیازمند سطح بالاتری از شخصیسازی است:
ما فکر میکنیم فرصت عظیمی وجود دارد تا هوش مصنوعی ما شما را بهتر بشناسد و به واسطه همین شناخت، کمککنندهتر و مرتبطتر باشد. این شناخت میتواند از طریق سرویسهای متصل مانند Gmail و سایر ابزارهای Google Workspace شکل بگیرد.
گوگل از زمان معرفی Gemini (که در ابتدا با نام «بارد» شناخته میشد) بهتدریج هوش مصنوعی را در تار و پود محصولات خود تنیده است؛ از Gmail و Google Calendar گرفته تا Drive و سایر بخشهای Google Workspace. حالا این شرکت یک گام جلوتر رفته: استفاده از دادههای شخصی شما برای هوشمندتر کردن خودِ هوش مصنوعی.
شخصیسازی نتایج: از «پرفروشترینها» تا «بهترین گزینه برای شما»
ایده اصلی گوگل ساده است: هرچه هوش مصنوعی شما را بهتر بشناسد، پیشنهادهای دقیقتری ارائه میدهد.
برای مثال، اگر الگوریتمها بفهمند که شما به یک برند خاص کفش ورزشی علاقه دارید، در نتایج جستجو، محصولات همان برند را بالاتر نشان میدهند؛ حتی اگر برای بقیه کاربران، برندهای دیگری «پرفروشتر» باشد.
این نوع شخصیسازی فقط به خرید محدود نمیشود. در سناریوهای مختلف میتواند خودش را نشان دهد:
- در جستجوی «بهترین لپتاپ برای برنامهنویسی»، گزینههایی پیشنهاد شود که با بودجه، برندهای مورد علاقه و سیستمعامل محبوب شما همخوانی دارد.
- در پیشنهاد مقصد سفر، شهرهایی پررنگتر شوند که قبلاً دربارهشان جستجو کردهاید یا ایمیلی دربارهشان دریافت کردهاید.
- در پاسخ به پرسشهای شغلی، مسیرهایی پیشنهاد شود که با سوابق رزومهای ذخیره شده در درایو شما همراستا است.
از نگاه گوگل، این مدل جستجو از نمایش یک لیست عمومی «پرفروشترین» یا «پرکلیکترین» برای همه کاربران، کارآمدتر، سریعتر و شخصیتر است. اما همین نقطه قوت، جایی است که نگرانیها هم آغاز میشود.
مرز باریک بین هوش مصنوعی و حریم خصوصی
برای اینکه گوگل بتواند چنین سطحی از شخصیسازی را ارائه دهد، باید حجم وسیعی از دادههای شما را به هوش مصنوعی خود «تزریق» کند: از محتوای ایمیلها و اسناد گرفته تا عکسها، تاریخچه مکانها و گاهی حتی الگوی رفتاری شما در مرورگر. هرچه این اتصال عمیقتر شود، مرز بین یک «دستیار مفید» و یک «سامانه نظارتی» نازکتر میشود.
یعنی همان سامانهای که قرار است برای شما راحتی ایجاد کند، در عمل میتواند تصویری بسیار دقیق و گاهی ترسناک از زندگی روزمرهتان بسازد.
نمونهای که زیاد به آن اشاره میشود، حالتی است شبیه داستانهای علمیتخیلی؛ مثل سریالی که در آن یک سیستم هوشمند با دانستن جزئیات خصوصی شخصیت اصلی، غذای مورد علاقهاش را آماده میکند، نیازهایش را از قبل حدس میزند و حتی قبل از اینکه چیزی بگوید، برایش تصمیم میگیرد.
از بیرون، شبیه «مهربانی هوشمند» است، اما از نگاه کاراکتر، بیشتر شبیه «تجاوز به حریم خصوصی» است تا خدمترسانی.
راهکار رسمی گوگل: شفافیت و کنترل کاربر
گوگل بهخوبی میداند که اگر در این مسیر، مرزها را رعایت نکند، خروجی بهجای جذاب بودن، صرفاً ترسناک (Creepy) بهنظر خواهد رسید. به همین دلیل، این شرکت روی دو اصل تأکید میکند: شفافیت و کنترل کاربر.
طبق گفته رابی استاین، گوگل تلاش میکند بهصورت بصری و واضح نشان دهد که:
- کدام پاسخها شخصیسازیشده و مبتنی بر دادههای شما هستند،
- و کدام پاسخها یک خروجی عمومی هستند که همه کاربران میبینند.
بهعلاوه، در تنظیمات Gemini و بخش «Connected Apps»، میتوانید مشخص کنید که هوش مصنوعی به کدام سرویسها و دادهها دسترسی داشته باشد. برای مثال، میتوانید اجازه دهید به جیمیل شما متصل شود، اما به Google Photos نه.
بر اساس سیاستهای حریم خصوصی Gemini، اگر شما اجازه اتصال دادهها را بدهید، بازرسان انسانی گوگل ممکن است برای بهبود کیفیت سرویس، بخشهایی از دادههای شما را بررسی کنند. به همین خاطر، حتی خود گوگل هم توصیه میکند اطلاعات کاملاً محرمانه و بسیار حساس را در اختیار هوش مصنوعی قرار ندهید.
چطور از مزایای شخصیسازی استفاده کنیم، بدون اینکه حریم خصوصی را قربانی کنیم؟
اگر کاربر سرویسهای گوگل هستید، این تحول هم فرصت است و هم چالش. چند نکته ساده میتواند کمک کند از مزایای هوش مصنوعی بهره ببرید، اما کنترل اوضاع هم دست خودتان بماند:
- تنظیمات Gemini و Connected Apps را یکبار کامل مرور کنید و فقط دسترسیهایی را فعال بگذارید که واقعاً به آنها نیاز دارید.
- اطلاعات فوقحساس (مثل قراردادهای مهم، مدارک هویتی یا اطلاعات مالی دقیق) را در مکالمه با هوش مصنوعی وارد نکنید.
- برای کارهای شخصی و شغلی، در صورت امکان اکانتهای جداگانه استفاده کنید تا دادهها کمتر با هم ترکیب شوند.
- اگر بههر دلیلی با شخصیسازی سطح بالا راحت نیستید، میتوانید دسترسیها را محدود یا قطع کنید و از جستجوی کلاسیکتر استفاده کنید.
توازن بین راحتی و حریم خصوصی؛ تصمیم نهایی با شماست
گوگل رویای ساخت یک هوش مصنوعی را در سر دارد که شما را «بهتر از هر سرویس دیگری» میشناسد و دقیقاً همان چیزی را پیشنهاد میدهد که لازم دارید. از سوی دیگر، هر قدمی که این سیستم به زندگی دیجیتال شما نزدیکتر شود، سوالهای بیشتری درباره حریم خصوصی، نظارت و اعتماد ایجاد میکند. در نهایت، این شما هستید که باید تصمیم بگیرید: آیا حاضرید برای دریافت پاسخهای هوشمندتر، کلید صندوقچه اطلاعات شخصیتان را تا حدی در اختیار گوگل بگذارید، یا ترجیح میدهید جستجویی معمولیتر اما مطمئنتر داشته باشید؟ آینده جستجو، ترکیبی از این دو دنیا خواهد بود؛ اینکه کدام سمت سنگینتر شود، به انتخاب کاربران بستگی دارد.
